Tue, 16 April 2024
Your Visitor Number :- 6976128
ਕੰਗਾਰੂ ਕੇਅਰ: ਨਵਜਾਤਾਂ ਲਈ ਵਰਦਾਨ -ਡਾ. ਗੁਰਦੇਵ ਚੌਧਰੀ
Posted on:- 19-06-2013
ਮਨੁੱਖ ਅਤੇ ਹੋਰ ਜੀਵ-ਜੰਤੂਆਂ ਵਿਚ ਕਾਫੀ ਫਰਕ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਸਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਮਨੁੱਖ ਹੋਰ ਜੀਵਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਕੁਝ ਸਮਾਨਤਾ ਵੀ ਰੱਖਦਾ ਹੈ। ਇਹੀ ਕਾਰਨ ਹੈ ਕਿ ਅਸੀਂ ਹੋਰ ਜੀਵਾਂ ਤੋਂ ਬਹੁਤ ਕੁਝ ਸਿੱਖ ਸਕਦੇ ਹਾਂ। ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਪੈਦਾ ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਘੱਟ ਵਿਕਸਿਤ ਬੱਚਿਆਂ (ਪ੍ਰੀਮੈਚਿਓਰ ਬੇਬੀਜ਼) ਦੀ ਦੇਖਭਾਲ ਦੇ ਸੰਦਰਭ ’ਚ ਕੰਗਾਰੂ ਦੇ ਉਦਾਹਰਣ ਤੋਂ ਕੁਝ ਗੱਲਾਂ ਸਿੱਖੀਆਂ ਜਾ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ।
ਜ਼ਿਕਰਯੋਗ ਹੈ ਕਿ ਕੰਗਾਰੂ ਆਪਣੇ ਬੱਚੇ ਨੂੰ ਪੂਰਣ ਵਿਕਸਿਤ ਹੋਣ ਤਕ ਉਸਨੂੰ ਆਪਣੇ ਸਰੀਰ ਦੀ ਇਕ ਪਾਕਟਨੁਮਾ ਥੈਲੀ ’ਚ ਰੱਖਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਸਥਿਤੀ ਬੱਚੇ ਦੇ ਸਰੀਰਕ ਵਿਕਾਸ ’ਚ ਸਹਾਇਕ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਇਨਸਾਨਾਂ ’ਚ ਵੀ ਇਹ ਵਿਧੀ ਕਾਰਗਰ ਸਿੱਧ ਹੋਈ ਹੈ।
ਕਿਵੇਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਕੰਗਾਰੂ ਕੇਅਰ
ਜਦੋਂ ਕਿਸੇ ਔਰਤ ਦਾ ਬੱਚਾ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਅਜਿਹੀ ਹਾਲਤ ’ਚ ਬੱਚੇ ਨੂੰ ਪੇਟ ਦੇ ਮੂੰਹ ਮਾਂ ਦੀ ਬ੍ਰੈਸਟ ਵਿਚ ਨੰਗਾ ਲਿਟਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਤਾਂਕਿ ਸਕਿਨ ਤੋਂ ਸਕਿਨ ਦਾ ਸੰਪਰਕ ਹੋ ਸਕੇ। ਬੱਚੇ ਦੇ ਕੰਨ ਨੂੰ ਮਾਂ ਦੇ ਦਿਲ ਦੇ ਉੱਪਰ ਰੱਖਿਆ ਜਾਣਾ ਸਭ ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਸਹੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਕਈ ਖੋਜਾਂ ਤੋਂ ਇਹ ਪਤਾ ਲੱਗਾ ਕਿ ਕੰਗਾਰੂ ਕੇਅਰ ਨਾਲ ਬੱਚੇ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ’ਚ ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਮਦਦ ਮਿਲਦੀ ਹੈ। ਜੇ ਔਰਤ ਘਰੇਲੂ ਕੰਮ ਵੀ ਕਰਨਾ ਚਾਹੁੰਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਇਕ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਪੇਟੀ ਨਾਲ ਬੱਚੇ ਨੂੰ ਸੀਨੇ ਨਾਲ ਬੰਨ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਮਾਵਾਂ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਪਿਤਾ ਜਾਂ ਫਿਰ ਗਰੈਂਡ ਪੇਰੈਂਟਸ ਵੀ ਬੱਚੇ ਨਾਲ ਸਕਿਨ ਤੋਂ ਸਕਿਨ ਤਕ ਸੰਪਰਕ ’ਚ ਰਹਿਣ ਤਾਂ ਇਸਦਾ ਫਾਇਦਾ ਬੱਚੇ ਨੂੰ ਮਿਲਦਾ ਹੈ। ਨਾ ਸਿਰਫ ਪ੍ਰੀਮੈਚਿਓਰ ਬੇਬੀਜ਼ ਬਲਕਿ ਨਾਰਮਲ ਪੈਦਾ ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਵੀ ਜੇ ਕੰਗਾਰੂ ਕੇਅਰ ਦਿੱਤੀ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਇਸਦਾ ਖਾਸਾ ਫਾਇਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਕੇਅਰ ਦਾ ਨੁਕਸਾਨ ਕੋਈ ਨਹੀਂ ਹੈ ਬਲਕਿ ਫਾਇਦਾ ਹੀ ਮਿਲਦਾ ਹੈ।
ਕੰਗਾਰੂ ਕੇਅਰ ਦੇ ਕੁਝ ਫਾਇਦੇ
ਤਾਪਮਾਨ ਕਾਬੂ ਹੋਣਾ - ਜੇ ਬੱਚੇ ਦੇ ਸਰੀਰ ਦਾ ਤਾਪਮਾਨ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਮਾਂ ਦੇ ਸਰੀਰ ਦਾ ਤਾਪਮਾਨ ਘੱਟ ਹੋ ਕੇ ਬੱਚੇ ਦੇ ਸਰੀਰ ਦੇ ਤਾਪਮਾਨ ਨੂੰ ਕਾਬੂ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਦਾ ਹੈ ਜਾਂ ਫਿਰ ਇਹ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਇਸਦੀ ਉਲਟੀ ਵੀ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ।
ਦੁੱਧ ਪਿਆਉਣਾ - ਕੰਗਾਰੂ ਕੇਅਰ ਦੌਰਾਨ ਹੋ ਰਹੇ ਸਕਿਨ ਤੋਂ ਸਕਿਨ ਸੰਪਰਕ ਅਤੇ ਮਾਂ ਦੇ ਬ੍ਰੈਸਟ ਵਾਲੇ ਥਾਂ ਤੋਂ ਬੱਚੇ ਦੇ ਜੁੜਾਅ ਦੇ ਕਾਰਨ ਮਾਂ ਦਾ ਦੁੱਧ ਜ਼ਿਆਦਾ ਬਣਦਾ ਹੈ। ਮਾਂ ਦੇ ਦੁੱਧ ’ਚ ਰੋਗ ਪ੍ਰਤੀਰੋਧਕ ਐਂਟੀਬਾਡੀਜ਼ ਦਾ ਨਿਰਮਾਣ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
ਸਰੀਰ ਦੇ ਭਾਰ ’ਚ ਵਾਧਾ - ਕੰਗਾਰੂ ਕੇਅਰ ਕਾਰਨ ਬੱਚਾ ਗਹਿਰੀ ਨੀਂਦ ਸੌਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਵਜ੍ਹਾ ਨਾਲ ਉਹ ਆਪਣੀ ਊਰਜਾ ਦਾ ਭੰਡਾਰਣ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਉਸਦੇ ਸਰੀਰ ਦੇ ਭਾਰ ’ਚ ਵਾਧਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਸਭ ਦਾ ਫਾਇਦਾ ਇਹ ਵੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਮਾਂ ਤੇ ਬੱਚੇ ਨੂੰ ਘੱਟ ਸਮੇਂ ਲਈ ਹਸਪਤਾਲ ’ਚ ਰੁਕਣਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ।
ਆਪਣੇਪਨ ’ਚ ਵਾਧਾ - ਕੰਗਾਰੂ ਕੇਅਰ ਦਾ ਇਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਪਹਿਲੂ ਇਹ ਵੀ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਨਾਲ ਮਾਂ ਅਤੇ ਬੱਚੇ ਵਿਚਕਾਰ ਭਾਵਨਾਤਮਕ ਅਤੇ ਆਪਣਾਪਨ ਜ਼ਿਆਦਾ ਵੱਧਦਾ ਹੈ। ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਪੈਦਾ ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀਆਂ ਮਾਂਵਾਂ ਨੂੰ ਨਵਜਾਤ ਬੱਚਿਆਂ ਦੇ ਮਾਹਰ ਡਾਕਟਰ ਦੀ ਸਲਾਹ ’ਤੇ ਹੀ ਕੰਗਾਰੂ ਕੇਅਰ ਦੀ ਵਿਧੀ ਅਪਣਾਉਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਕੇਅਰ ਉਦੋਂ ਤਕ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਜਦੋਂ ਤਕ ਕਿ ਬੱਚੇ ਦੀ ਸਰੀਰਕ ਕਿਰਿਆਵਾਂ ਆਮ ਨਾ ਹੋ ਜਾਣ।
ਜ਼ਿਕਰਯੋਗ ਹੈ ਕਿ ਕੰਗਾਰੂ ਆਪਣੇ ਬੱਚੇ ਨੂੰ ਪੂਰਣ ਵਿਕਸਿਤ ਹੋਣ ਤਕ ਉਸਨੂੰ ਆਪਣੇ ਸਰੀਰ ਦੀ ਇਕ ਪਾਕਟਨੁਮਾ ਥੈਲੀ ’ਚ ਰੱਖਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਸਥਿਤੀ ਬੱਚੇ ਦੇ ਸਰੀਰਕ ਵਿਕਾਸ ’ਚ ਸਹਾਇਕ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਇਨਸਾਨਾਂ ’ਚ ਵੀ ਇਹ ਵਿਧੀ ਕਾਰਗਰ ਸਿੱਧ ਹੋਈ ਹੈ।
ਕਿਵੇਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਕੰਗਾਰੂ ਕੇਅਰ
ਜਦੋਂ ਕਿਸੇ ਔਰਤ ਦਾ ਬੱਚਾ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਅਜਿਹੀ ਹਾਲਤ ’ਚ ਬੱਚੇ ਨੂੰ ਪੇਟ ਦੇ ਮੂੰਹ ਮਾਂ ਦੀ ਬ੍ਰੈਸਟ ਵਿਚ ਨੰਗਾ ਲਿਟਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਤਾਂਕਿ ਸਕਿਨ ਤੋਂ ਸਕਿਨ ਦਾ ਸੰਪਰਕ ਹੋ ਸਕੇ। ਬੱਚੇ ਦੇ ਕੰਨ ਨੂੰ ਮਾਂ ਦੇ ਦਿਲ ਦੇ ਉੱਪਰ ਰੱਖਿਆ ਜਾਣਾ ਸਭ ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਸਹੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਕਈ ਖੋਜਾਂ ਤੋਂ ਇਹ ਪਤਾ ਲੱਗਾ ਕਿ ਕੰਗਾਰੂ ਕੇਅਰ ਨਾਲ ਬੱਚੇ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ’ਚ ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਮਦਦ ਮਿਲਦੀ ਹੈ। ਜੇ ਔਰਤ ਘਰੇਲੂ ਕੰਮ ਵੀ ਕਰਨਾ ਚਾਹੁੰਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਇਕ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਪੇਟੀ ਨਾਲ ਬੱਚੇ ਨੂੰ ਸੀਨੇ ਨਾਲ ਬੰਨ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਮਾਵਾਂ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਪਿਤਾ ਜਾਂ ਫਿਰ ਗਰੈਂਡ ਪੇਰੈਂਟਸ ਵੀ ਬੱਚੇ ਨਾਲ ਸਕਿਨ ਤੋਂ ਸਕਿਨ ਤਕ ਸੰਪਰਕ ’ਚ ਰਹਿਣ ਤਾਂ ਇਸਦਾ ਫਾਇਦਾ ਬੱਚੇ ਨੂੰ ਮਿਲਦਾ ਹੈ। ਨਾ ਸਿਰਫ ਪ੍ਰੀਮੈਚਿਓਰ ਬੇਬੀਜ਼ ਬਲਕਿ ਨਾਰਮਲ ਪੈਦਾ ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਵੀ ਜੇ ਕੰਗਾਰੂ ਕੇਅਰ ਦਿੱਤੀ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਇਸਦਾ ਖਾਸਾ ਫਾਇਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਕੇਅਰ ਦਾ ਨੁਕਸਾਨ ਕੋਈ ਨਹੀਂ ਹੈ ਬਲਕਿ ਫਾਇਦਾ ਹੀ ਮਿਲਦਾ ਹੈ।
ਕੰਗਾਰੂ ਕੇਅਰ ਦੇ ਕੁਝ ਫਾਇਦੇ
ਤਾਪਮਾਨ ਕਾਬੂ ਹੋਣਾ - ਜੇ ਬੱਚੇ ਦੇ ਸਰੀਰ ਦਾ ਤਾਪਮਾਨ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਮਾਂ ਦੇ ਸਰੀਰ ਦਾ ਤਾਪਮਾਨ ਘੱਟ ਹੋ ਕੇ ਬੱਚੇ ਦੇ ਸਰੀਰ ਦੇ ਤਾਪਮਾਨ ਨੂੰ ਕਾਬੂ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਦਾ ਹੈ ਜਾਂ ਫਿਰ ਇਹ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਇਸਦੀ ਉਲਟੀ ਵੀ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ।
ਦੁੱਧ ਪਿਆਉਣਾ - ਕੰਗਾਰੂ ਕੇਅਰ ਦੌਰਾਨ ਹੋ ਰਹੇ ਸਕਿਨ ਤੋਂ ਸਕਿਨ ਸੰਪਰਕ ਅਤੇ ਮਾਂ ਦੇ ਬ੍ਰੈਸਟ ਵਾਲੇ ਥਾਂ ਤੋਂ ਬੱਚੇ ਦੇ ਜੁੜਾਅ ਦੇ ਕਾਰਨ ਮਾਂ ਦਾ ਦੁੱਧ ਜ਼ਿਆਦਾ ਬਣਦਾ ਹੈ। ਮਾਂ ਦੇ ਦੁੱਧ ’ਚ ਰੋਗ ਪ੍ਰਤੀਰੋਧਕ ਐਂਟੀਬਾਡੀਜ਼ ਦਾ ਨਿਰਮਾਣ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
ਸਰੀਰ ਦੇ ਭਾਰ ’ਚ ਵਾਧਾ - ਕੰਗਾਰੂ ਕੇਅਰ ਕਾਰਨ ਬੱਚਾ ਗਹਿਰੀ ਨੀਂਦ ਸੌਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਵਜ੍ਹਾ ਨਾਲ ਉਹ ਆਪਣੀ ਊਰਜਾ ਦਾ ਭੰਡਾਰਣ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਉਸਦੇ ਸਰੀਰ ਦੇ ਭਾਰ ’ਚ ਵਾਧਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਸਭ ਦਾ ਫਾਇਦਾ ਇਹ ਵੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਮਾਂ ਤੇ ਬੱਚੇ ਨੂੰ ਘੱਟ ਸਮੇਂ ਲਈ ਹਸਪਤਾਲ ’ਚ ਰੁਕਣਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ।
ਆਪਣੇਪਨ ’ਚ ਵਾਧਾ - ਕੰਗਾਰੂ ਕੇਅਰ ਦਾ ਇਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਪਹਿਲੂ ਇਹ ਵੀ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਨਾਲ ਮਾਂ ਅਤੇ ਬੱਚੇ ਵਿਚਕਾਰ ਭਾਵਨਾਤਮਕ ਅਤੇ ਆਪਣਾਪਨ ਜ਼ਿਆਦਾ ਵੱਧਦਾ ਹੈ। ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਪੈਦਾ ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀਆਂ ਮਾਂਵਾਂ ਨੂੰ ਨਵਜਾਤ ਬੱਚਿਆਂ ਦੇ ਮਾਹਰ ਡਾਕਟਰ ਦੀ ਸਲਾਹ ’ਤੇ ਹੀ ਕੰਗਾਰੂ ਕੇਅਰ ਦੀ ਵਿਧੀ ਅਪਣਾਉਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਕੇਅਰ ਉਦੋਂ ਤਕ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਜਦੋਂ ਤਕ ਕਿ ਬੱਚੇ ਦੀ ਸਰੀਰਕ ਕਿਰਿਆਵਾਂ ਆਮ ਨਾ ਹੋ ਜਾਣ।
Comments
ਹੈਲਥ ਲਾਈਨ
- ਕੋਰੋਨਾਵਾਇਰਸ ਬਾਰੇ ਜਾਣੋ: ਉਪਜ ਬਣਤਰ ਅਤੇ ਵਿਕਾਸ - ਸ਼ੁੱਭਕਰਮਦੀਪ ਸਿੰਘ
- ਕੋਰੋਨਾ ਵਾਇਰਸ, ਇਕੱਲਾਪਣ ਅਤੇ ਮਾਨਸਿਕ ਰੋਗ : ਕਾਰਣ ਅਤੇ ਨਿਵਾਰਣ
- ਕਰੋਨਾਵਾਇਰਸ:ਡਰਨ ਦੀ ਥਾਂ ਸੁਚੇਤ ਹੋਣ ਦੀ ਲੋੜ -ਡਾ. ਸ਼ਿਆਮ ਸੁੰਦਰ ਦੀਪਤੀ
- ਮਲੇਰੀਆ ਤੋਂ ਬਚਾਓ ਲਈ ਹੋਈਏ ਜਾਗਰੂਕ -ਗੋਬਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ‘ਬਰੜ੍ਹਵਾਲ’
- ਪੰਜਾਬੀ ਪੱਤਰਕਾਰੀ ਦਾ ਬਾਲ ਜਰਨੈਲ ਸੀ ਸਰਾਭਾ - ਰਣਦੀਪ ਸੰਗਤਪੁਰਾ
- ਏਡਜ਼ ਤੋਂ ਜਾਗਰੂਕਤਾ ਹੀ ਬਚਾਅ ਦੀ ਕੁੰਜੀ ਹੈ - ਗੋਬਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਢੀਂਡਸਾ
- ਸੀ-ਸੈਕਸ਼ਨ ਭਾਵ ਸਿਜੇਰੀਅਨ ਜਣੇਪਾ - ਗੋਬਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਢੀਂਡਸਾ
- ਕਲਮ ਦੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਦੇ ਹੱਕ ਲਈ ਆਵਾਜ਼ ਉਠਾਓ -ਜਸਪਾਲ ਜੱਸੀ
- ਕੀ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਦੇ ਸ਼ੋਸ਼ਣ ਨਾਲ ਹੀ ਆਰਥਿਕ ਸਥਿਤੀ ਮਜ਼ਬੂਤ ਹੋਵੇਗੀ ? - ਜਗਸੀਰ ਸਿੰਘ ਟਿੱਬਾ
- ਕਈ ਮਾਨਸਿਕ ਵਿਕਾਰਾਂ ਦਾ ਸੁਮੇਲ ਹੈ : ਐਂਗਜ਼ਾਈਟੀ
- ਚੱਲ ਪਰਤ ਚਲੀਏ -ਡਾ. ਅਮਰਜੀਤ ਟਾਂਡਾ
- ਕਦੇ ਵਿਸਾਖੀ - ਗੁਰਪ੍ਰੀਤ ਸਿੰਘ ਰੰਗੀਲਪੁਰ
- ਦੁਨੀਆਂ ਦਾ ਹਰ ਚੌਥਾ ਸ਼ੂਗਰ ਪੀੜਤ ਭਾਰਤੀ
- ਸਵਾਈਨ ਫਲੂ ਦਾ ਖ਼ਤਰਾ - ਗੁਰਤੇਜ ਸਿੱਧੂ
- ਕੈਂਸਰ ਤੋਂ ਬਚਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ… -ਵਿਕਰਮ ਸਿੰਘ
- ਸਿਹਤ ਵਿਭਾਗ ਦੀ ਨਵੀਂ ਯੋਜਨਾ: ਜਨਮ ਸਾਥੀ ਯੋਜਨਾ
- ਸ਼ਹੀਦ ਕਿਰਨਜੀਤ ਕੌਰ ਮਹਿਲਕਲਾਂ ਦੀ ਮਨਾਈ 18ਵੀਂ ਬਰਸੀ
- ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਹਿਤ ਸਭਾ ਮਾਹਿਲਪੁਰ ਵੱਲੋਂ ਸ਼ਾਇਰ ਬੀਬੀ ਬਲਵੰਤ ਗੁਰਦਾਸਪੁਰੀ ਦਾ ਸਨਮਾਨ
- ਥੈਲਾਸੀਮੀਆ: ਜਾਗਰੂਕਤਾ ਹੀ ਬਚਾਅ ਹੈ –ਹਰਜੀਤ ਸਿੰਘ
- ਬਲਬੀਰ ਸਿੰਘ ਦੀ ਜੀਵਨੀ ‘ਗੋਲਡਨ ਗੋਲ’ ਪੜ੍ਹਦਿਆਂ
- ਨਿਊ ਯਾਰਕ ਟਾਈਮਜ਼ ਦਾ 6 ਫਰਵਰੀ 2015 ਦਾ ਸੰਪਾਦਕੀ: ‘‘ਮੋਦੀ ਦੀ ਖ਼ਤਰਨਾਕ ਖ਼ਾਮੋਸ਼ੀ’’
- ਸਵਾਇਨ ਫਲੂ ਦੀ ਪਛਾਣ ਅਤੇ ਬਚਾਓ
- ਕੁੜੀਆਂ ਤੇ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਦੇ ਬਿਨ - ਮਲਕੀਤ ਸਿੰਘ ਸੰਧੂ
- ਸਿਹਤ ਵਿਭਾਗ ਦੀਆਂ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਸਿਹਤ ਯੋਜਨਾਵਾਂ-ਵਿਕਰਮ ਸਿੰਘ ਸੰਗਰੂਰ
- ਏਡਜ਼: ਸਿਰਫ਼ ਜਾਗਰੂਕਤਾ ਹੀ ਇਲਾਜ -ਵਿਕਰਮ ਸਿੰਘ
- ਸ਼ੂਗਰ: ਜਾਗਰੂਕਤਾ ਹੀ ਇਲਾਜ -ਵਿਕਰਮ ਸਿੰਘ ਸੰਗਰੂਰ
- ਕੰਢੀ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਲਈ ਖੁਸ਼ਹਾਲੀ ਹੋਈ ਦੁੱਖਾਂ ’ਚ ਤਬਦੀਲ
- ਤਿੰਨ ਰੋਜ਼ਾ ਵਿੱਦਿਅਕ ਵਰਕਸ਼ਾਪ ਸਫਲਤਾਪੂਰਵਕ ਸਪੰਨ
- ਭਾਰਤ ਤੇ ਚੀਨ ਦਰਮਿਆਨ ਨਿੱਘੇ ਸਬੰਧ ਦੋਹਾਂ ਮੁਲਕਾਂ ਲਈ ਲਾਭਕਾਰੀ - ਸੀਤਾਰਾਮ ਯੇਚੁਰੀ
- ਅੱਖਾਂ ਦਾਨ, ਮਹਾਨ ਦਾਨ -ਵਿਕਰਮ ਸਿੰਘ ਸੰਗਰੂਰ
- ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਹੁੰਦੈ ਮਾਂ ਦਾ ਦੁੱਧ –ਵਿਕਰਮ ਸਿੰਘ
- ਤਨ ਮਨ ਰਹੇ ਤੰਦਰੁਸਤ -ਪਵਨ ਉੱਪਲ
- ਚਮੜੀ ਦੀ ਦੇਖਭਾਲ -ਡਾ. ਰਜਤ ਛਾਬੜਾ
- ਰਾਤ ਦੇ ਖਾਣੇ ਮਗਰੋਂ ਬੁਰਸ਼-ਡਾ. ਸ਼ਿਵ ਕੁਮਾਰ ਸਰੀਨ
- ਲਾਇਲਾਜ ਨਹੀਂ ਮਿਰਗੀ -ਡਾ. ਸੁਮੇਸ਼ ਹਾਂਡਾ
- ਵਾਲ ਰੰਗਣ ਦਾ ਖਤਰਾ -ਡਾ. ਪ੍ਰਮੋਦ
- ਹੈਪਾਟਾਈਟਸ ਦੀ ਜਾਣ-ਪਛਾਣ, ਬਚਾਅ ਸਕਦੀ ਹੈ ਪ੍ਰਾਣ -ਵਿਕਰਮ ਸਿੰਘ ਸੰਗਰੂਰ
- ਅੱਖਾਂ ਦੀ ਦੇਖਭਾਲ -ਡਾ. ਜਤਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਗੁੰਬਰ
- ਮਨ ਨਾਲ ਬੇਰੁਖੀ -ਡਾ. ਟੀਐਲ ਚੋਪੜਾ
- ਔਲਾਦ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਦੇ ਰਾਹ ’ਚ ਅੜਿੱਕਾ -ਡਾ. ਲਖਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ
- ਕੁਦਰਤੀ ਨਿਯਮਾਂ ਉਪਰ ਆਧਾਰਿਤ ਇਲਾਜ ਪ੍ਰਣਾਲੀ - ਡਾ. ਜਗਮੇਲ ਸਿੰਘ ਭਾਠੂਆਂ
- ਤੰਦਰੁਸਤੀ ਲਈ ਯੋਗ -ਸੁਰਜੀਤ ਸਿੰਘ
- ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਮਿਆਂ ’ਚ ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਦੀ ਸਿਹਤ -ਡਾ. ਧਰਮਵੀਰ ਗਾਂਧੀ
- ਸਿਰਦਰਦ ਹੋ ਸਕਦਾ ਬ੍ਰੇਨ ਟਿਊਮਰ ਦਾ ਲੱਛਣ -ਡਾ. ਨਵੀਨ ਚਿਤਕਾਰਾ
- ਲੜਕੀਆਂ ਅਤੇ ਗੋਰੇਪਨ ਦੀਆਂ ਕਰੀਮਾਂ -ਡਾ. ਰਿਤੂ ਦੀਪਤੀ
- ਕੰਗਾਰੂ ਕੇਅਰ: ਨਵਜਾਤਾਂ ਲਈ ਵਰਦਾਨ -ਡਾ. ਗੁਰਦੇਵ ਚੌਧਰੀ
- ਬਾਰਡਰ ਲਾਈਨ ਪਰਸਨੈਲਿਟੀ ਡਿਸਆਰਡਰ -ਡਾ. ਗੁਲਬਹਾਰ ਸਿੰਘ ਸਿੱਧੂ
- ਜੋੜਾਂ ਦੇ ਦਰਦ ਯੂਰਿਕ ਐਸਿਡ 'ਤੇ ਰੱਖੋ ਨਜ਼ਰ -ਡਾ. ਦਿਲਬੰਸ ਸਿੰਘ ਪੰਧੇਰ
- ਯੂਰੀਨਰੀ ਬਲੈਡਰ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਤੋਂ ਕਰੋ ਬਚਾਅ -ਡਾ. ਰਘੁਵਿੰਦਰ
- ਸਿਹਤ ਨਾਲ ਸਮਝੌਤਾ ਕਦੀ ਨਹੀਂ -ਡਾ. ਰਾਜਪ੍ਰੀਤ ਸਿੰਘ
- ਕੰਜਕਟੀਵਾਈਟਿਸ ਤੋਂ ਰਹੋ ਸਾਵਧਾਨ -ਡਾ. ਨਵਨੀਤ ਗਰਗ
- ਡਿਪਰੈਸ਼ਨ ਤੋਂ ਡਰੋ ਨਹੀਂ -ਡਾ. ਨਵੀਨ ਚਿਤਕਾਰਾ
- ਦਿਲ ਦੀ ਤੰਦਰੁਸਤੀ -ਡਾ. ਕਪਿਲ ਗੁਪਤਾ
- ਡਾਇਬਟੀਜ਼: ਸਿਹਤਮੰਦ ਕਿਵੇਂ ਰਹੀਏ -ਡਾ. ਐਸ ਪੀ ਐਸ ਗਰੋਵਰ
- ਸਾਇਨਸ ਦੇ ਵਾਰ ਕਰੋ ਬੇਕਾਰ -ਡਾ. ਸੰਜੀਵ ਸ਼ਰਮਾ
- ਸਰਵਾਈਕਲ : ਕਿਵੇਂ ਬਚੀਏ -ਡਾ. ਅਨਮੋਲ ਗੁਲਾਟੀ
- ਕੰਪਿਊਟਰ ਤੇ ਯੋਗਾ -ਸੁਰਜੀਤ ਸਿੰਘ
- ਪੇਟ ਦੀ ਇਨਫੈਕਸ਼ਨ -ਡਾ. ਅਮਿਤ ਸਿੰਗਲ
- ਨੀਮ-ਹਕੀਮ ਦੇ ਚੱਕਰ 'ਚ ਫਸ ਰਹੇ ਨੌਜਵਾਨ -ਡਾ. ਸ਼ਿਆਮ ਸੁੰਦਰ ਦੀਪਤੀ
- ਦੰਦ ਰਹਿਣ ਚਮਕਦੇ -ਡਾ. ਸਿੰਮੀ ਖਨੇਜਾ
- ਜਦ ਸਾਲ 40ਵਾਂ ਚੜ੍ਹਦਾ ਹੈ -ਡਾ. ਸੰਦੀਪ ਜੁਨੇਜਾ
- ਸੀ.ਓ.ਪੀ.ਡੀ. 'ਚ ਰੱਖੋ ਸਾਵਧਾਨੀਆਂ -ਡਾ. ਐੱਚ.ਜੇ. ਸਿੰਘ
- ਅੱਲ੍ਹੜ ਉਮਰ 'ਚ ਕਿਲ ਮੁਹਾਸੇ -ਡਾ. ਰਜਤ ਛਾਬੜਾ
- ਟੀ.ਬੀ. ਪ੍ਰਤੀ ਸੁਚੇਤ ਹੋਣ ਦੀ ਲੋੜ -ਡਾ. ਅਜੇ ਯਾਦਵ
- ਪ੍ਰੋਸਟੇਟ ਕੈਂਸਰ -ਡਾ. ਰਾਜੇਸ਼ ਅਗਰਵਾਲ
- ਸਿਹਤ ਦਾ ਦੁਸ਼ਮਣ ਗ਼ੁੱਸਾ -ਡਾ. ਸੁਮੇਸ਼ ਹਾਂਡਾ
- ਹਾਰਟ ਅਟੈਕ ਤੋਂ ਕਿਵੇਂ ਬਚੀਏ?
- ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਦੀ ਪੋਲ ਖੋਲਦੀ ਬਾਇਓਪਸੀ -ਡਾ. ਲਖਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ
- ...ਜੇ ਹੋਵੇ ਟੈਨਸ਼ਨ -ਡਾ. ਸੰਦੀਪ ਗੋਇਲ
- ਯੋਗ ਨਾਲ ਪਾਓ ਦਹਿਸ਼ਤ ਤੋਂ ਮੁਕਤੀ -ਸੁਰਜੀਤ ਸਿੰਘ
- ਬਣੋ ਬਿਹਤਰ ਮਾਪੇ -ਡਾ. ਗੁਰਦੇਵ ਚੌਧਰੀ
- ਸਿਹਤ ਸੇਵਾਵਾਂ ਅਤੇ ਸਰਕਾਰ -ਡਾ. ਸ਼ਿਆਮ ਸੁੰਦਰ ਦੀਪਤੀ
- ਸਿਜ਼ੇਰੀਅਨ: ਕਿੱਥੇ ਖੜੇ ਅਸੀਂ -ਡਾ. ਸੋਨੀਆ ਕੰਬੋਜ
- ਗਰਭ ਅਵਸਥਾ ਤੇ ਕਿਡਨੀ ਰੋਗ -ਡਾ. ਸੋਨੀਆ ਕੰਬੋਜ