Fri, 19 April 2024
Your Visitor Number :- 6983387
ਤਨ ਮਨ ਰਹੇ ਤੰਦਰੁਸਤ -ਪਵਨ ਉੱਪਲ
Posted on:- 31-07-2014
ਤਨ ਅਤੇ ਮਨ ਜਦੋਂ ਇਕਮਿਕ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਤਾਂ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਖੁਸ਼ਖ਼ਤ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਸਿਹਤਮੰਦੀ ਦੀ ਨਵੀਂ ਇਬਾਰਤ ਲਿਖੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਫਿਰ ਇਸ ਇਬਾਰਤ ਨਾਲ ਹੀ ਮਨੁੱਖ ਨਵੀਆਂ ਮੰਜ਼ਿਲਾਂ ਸਰ ਕਰ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਸ਼ਖਸੀਅਤ ਮਿਕਨਾਤਿਸੀ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਜੇ ਬਿਲਕੁਲ ਸਰਲਤਾ ਨਾਲ ਕਹਿਣਾ ਹੋਵੇ ਤਾਂ, ਤਨ ਅਤੇ ਮਨ ਦੀ ਤੰਦਰੁਸਤੀ ਨਾਲ ਹੀ ਮਨੁੱਖ ਸੁੰਦਰਤਾ, ਪਿਆਰ, ਸਵੱਛ ਵਿਚਾਰ, ਕੋਮਲ ਭਾਵ, ਸਥਿਰਤਾ, ਸਹਿਜਤਾ, ਸਕੂਨ, ਸਪੱਸ਼ਟਤਾ ਆਦਿ ਨਾਲ ਓਤਪ੍ਰੋਤ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਤੰਦਰੁਸਤੀ ਨੂੰ ਬਦਾਮ, ਅਖਰੋਟ ਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਤੀ ਤੋਂ ਸਹਿਜੇ ਹੀ ਸਮਝਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਪਰ ਮਨੁੱਖੀ ਸੁਭਾਅ ਹੀ ਕੁਝ ਅਜਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਜਦੋਂ ਤਕ ਇਸ ਗੱਲ ਦਾ ਅਹਿਸਾਸ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਬਹੁਤ ਦੇਰ ਹੋ ਚੁੱਕੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਫਿਰ ਅਸੀਂ ਡੁੱਲੇ ਬੇਰ ਚੁੱਕਣ ਵਾਲੀ ਗੱਲ ਹੀ ਕਰਦੇ ਹਾਂ।
ਅਸਲ ਵਿਚ ਤਨ ਅਤੇ ਮਨ ਦੋਵਾਂ ਦੀ ਤੰਦਰੁਸਤੀ ਦੇ ਪ੍ਰਤੀ ਅਗਾੳੂਂ ਸੁਚੇਤ ਹੋਣਾ ਤਾਂ ਦੂਰ ਦੀ ਗੱਲ, ਵੱਡੀ ਗਿਣਤੀ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਇਸ ਬਾਰੇ ਪਤਾ ਤਕ ਨਹੀਂ। ਤਰਾਸਦੀ ਤਾਂ ਇਸ ਗੱਲ ਦੀ ਹੈ ਕਿ ਪੜ੍ਹਿਆ-ਲਿਖਿਆ ਵਰਗ ਵੀ ਇਸ ਮਾਮਲੇ ’ਚ ਗਿਆਨ ਵਿਹੂਣਾ ਹੈ। ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਦੀ ਕਹਾਵਤ ਹੈ ‘ਹੈਲਥ ਇਜ਼ ਵੈਲਥ’, ਪਰ ਸਾਡੀ ਸਮਝ ਤੋਂ ਇਹ ਗੱਲ ਪਰੇ ਹੈ ਕਿ ਸਿਹਤ ਧੰਨ ਜਾਂ ਸਰਮਾਇਆ ਕਿਵੇਂ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ? ਸ਼ਾਇਦ ਇਹੀ ਕਾਰਨ ਹੈ ਕਿ ‘ਟਾਈਮ ਇਜ਼ ਮਨੀ’ ਵਾਲਾ ਕਥਨ ਵੀ ਸਾਨੂੰ ਕਦੀ ਸਮਝ ਨਹੀਂ ਆਉਦਾ। ਸਿਹਤ ਸਾਡੀਆਂ ਪਹਿਲਤਾਵਾਂ ’ਚ ਸ਼ੁਮਾਰ ਇਸ ਕਰਕੇ ਵੀ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ ਕਿਉਕਿ ਸਾਡਾ ਤਾਂ ਪੂਰਾ ਧਿਆਨ ਦੁਨੀਆਂ ਭਰ ਦੀ ਦੌਲਤ ਇਕੱਠੀ ਕਰਨ ਵੱਲ ਲੱਗਾ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਕਿ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦੀਆਂ ਸੁੱਖ ਸਹੂਲਤਾਂ ਇਕੱਠੀਆਂ ਕਰ ਸਕੀਏ ਪਰ ਏਦਾਂ ਹੁੰਦਾ ਨਹੀਂ। ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਰੂਸੀ ਲੇਖਕ ਮੈਕਸਿਮ ਗੋਰਕੀ ਕਹਿੰਦੈ, ‘‘ਅਸੀਂ ਪੂਰੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਜਿਉਣ ਦਾ ਸਮਾਨ ਇਕੱਠਾ ਕਰਦੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਾਂ, ਜਦੋਂ ਇਹ ਇਕੱਠਾ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਅਸੀਂ ਮਰ ਜਾਂਦੇ ਹਾਂ।’’ ਸ਼ਾਇਦ ਇਸ ਲਈ ਹੀ ਅਸੀਂ ਅੱਜ ਚੌਤਰਫਾ ਸਿਹਤ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਨਾਲ ਘਿਰੇ ਹੋਏ ਹਨ।
ਅਸਲ ਵਿਚ ਤਨ ਅਤੇ ਮਨ ਦੋਵਾਂ ਦੀ ਤੰਦਰੁਸਤੀ ਦੇ ਪ੍ਰਤੀ ਅਗਾੳੂਂ ਸੁਚੇਤ ਹੋਣਾ ਤਾਂ ਦੂਰ ਦੀ ਗੱਲ, ਵੱਡੀ ਗਿਣਤੀ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਇਸ ਬਾਰੇ ਪਤਾ ਤਕ ਨਹੀਂ। ਤਰਾਸਦੀ ਤਾਂ ਇਸ ਗੱਲ ਦੀ ਹੈ ਕਿ ਪੜ੍ਹਿਆ-ਲਿਖਿਆ ਵਰਗ ਵੀ ਇਸ ਮਾਮਲੇ ’ਚ ਗਿਆਨ ਵਿਹੂਣਾ ਹੈ। ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਦੀ ਕਹਾਵਤ ਹੈ ‘ਹੈਲਥ ਇਜ਼ ਵੈਲਥ’, ਪਰ ਸਾਡੀ ਸਮਝ ਤੋਂ ਇਹ ਗੱਲ ਪਰੇ ਹੈ ਕਿ ਸਿਹਤ ਧੰਨ ਜਾਂ ਸਰਮਾਇਆ ਕਿਵੇਂ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ? ਸ਼ਾਇਦ ਇਹੀ ਕਾਰਨ ਹੈ ਕਿ ‘ਟਾਈਮ ਇਜ਼ ਮਨੀ’ ਵਾਲਾ ਕਥਨ ਵੀ ਸਾਨੂੰ ਕਦੀ ਸਮਝ ਨਹੀਂ ਆਉਦਾ। ਸਿਹਤ ਸਾਡੀਆਂ ਪਹਿਲਤਾਵਾਂ ’ਚ ਸ਼ੁਮਾਰ ਇਸ ਕਰਕੇ ਵੀ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ ਕਿਉਕਿ ਸਾਡਾ ਤਾਂ ਪੂਰਾ ਧਿਆਨ ਦੁਨੀਆਂ ਭਰ ਦੀ ਦੌਲਤ ਇਕੱਠੀ ਕਰਨ ਵੱਲ ਲੱਗਾ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਕਿ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦੀਆਂ ਸੁੱਖ ਸਹੂਲਤਾਂ ਇਕੱਠੀਆਂ ਕਰ ਸਕੀਏ ਪਰ ਏਦਾਂ ਹੁੰਦਾ ਨਹੀਂ। ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਰੂਸੀ ਲੇਖਕ ਮੈਕਸਿਮ ਗੋਰਕੀ ਕਹਿੰਦੈ, ‘‘ਅਸੀਂ ਪੂਰੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਜਿਉਣ ਦਾ ਸਮਾਨ ਇਕੱਠਾ ਕਰਦੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਾਂ, ਜਦੋਂ ਇਹ ਇਕੱਠਾ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਅਸੀਂ ਮਰ ਜਾਂਦੇ ਹਾਂ।’’ ਸ਼ਾਇਦ ਇਸ ਲਈ ਹੀ ਅਸੀਂ ਅੱਜ ਚੌਤਰਫਾ ਸਿਹਤ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਨਾਲ ਘਿਰੇ ਹੋਏ ਹਨ।
ਅੱਜ ਜਵਾਨੀ ਟੱਪਦਿਆਂ ਹੀ ਢੇਰ ਸਾਰੀਆਂ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਨੇ ਘੇਰਾ ਪਾਇਆ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਸ਼ਾਇਦ ਹੀ ਕੋਈ ਬਚਦਾ ਹੋਵੇਗਾ, ਜਿਸਨੂੰ ਬਲੱਡ ਪ੍ਰੈਸ਼ਰ, ਸ਼ੂਗਰ, ਕਿਡਨੀ, ਜਿਗਰ, ਦਿਲ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਨੇ ਨਾ ਘੇਰਾ ਪਾਇਆ ਹੋਵੇ। ਸਰੀਰਕ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਹੀ ਨਹੀਂ ਮਾਨਸਿਕ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਨਾਲ ਵੀ ਮਨੁੱਖ ਦੋ-ਚਾਰ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਟੈਨਸ਼ਨ, ਤਣਾਅ ਤੋਂ ਕੋਈ ਹੀ ਬਚਦਾ ਹੋਵੇਗਾ। ਤਣਾਅ ਤਾਂ ਵੈਸੇ ਹੀ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਦਾ ਜੜ੍ਹ ਹੈ। ਇਸ ਵਜ੍ਹਾ ਨਾਲ ਹਾਲਤ ਇਹ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਕਿ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ‘ਜੀਵੀ’ ਨਹੀਂ ‘ਕੱਟੀ’ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਸਿਤਮ ਜ਼ਰੀਫੀ ਤਾਂ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਇਸਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਅਸੀਂ ਮੈਦਾਨ, ਪਾਰਕ, ਜਿੰਮ, ਯੋਗਾ ਸੈਂਟਰ ਤਕ ਨਹੀਂ ਪਹੁੰਚਦੇ।
ਅਸੀਂ ਪ੍ਰਮਾਤਮਾ ਦਾ ਭਾਣਾ ਮੰਨ ਕੇ ਚੱਲਣ ਵਾਲੇ ਲੋਕ ਹਾਂ ਪਰ ਪ੍ਰਮਾਤਮਾ ਵੱਲੋਂ ਦਿੱਤੀ ਇਹ ਅਨਮੋਲ ਦੇਹ ਰੂਪੀ ਬਖਸ਼ਿਸ਼ ਦੀ ਕਦਰ ਨਹੀਂ ਕਰਦੇ। ਸਾਡਾ ਜਿਉਣ ਢੰਗ ਅਜਿਹਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿਚ ਅਸੀਂ ਮਰਨ ਤੋਂ ਬਹੁਤ ਡਰਦੇ ਹਾਂ। ਅਸੀਂ ਸੁਚੇਤ ਨਹੀਂ ਹਾਂ, ਨਾ ਸਮਾਜ ਬਾਰੇ, ਨਾ ਪਰਿਵਾਰ ਬਾਰੇ, ਨਾ ਖੁਦ ਬਾਰੇ ਅਤੇ ਨਾ ਹੀ ਸਿਹਤ ਬਾਰੇ। ਮਹਾਤਮਾ ਬੁੱਧ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਬਾਬਾ ਫਰੀਦ ਤੇ ਫਿਰ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਤੇ ਭਗਤ ਕਬੀਰ ਜੀ ਸਿਹਤਮੰਦੀ ਤੇ ਸਮਾਜਿਕ ਸਿਹਤ ਦੇ ਸੰਕਲਪ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰਦੇ ਰਹੇ ਪਰ ਅਸੀਂ ਅੱਜ ਵੀ ਇਸ ਪਾਸਿਓਂ ਅਵੇਸਲੇ ਹਾਂ।
ਅੱਜ ਪੂਰਾ ਆਧੁਨਿਕ ਸਿਹਤ ਵਿਗਿਆਨ ਵੀ ਮੁਕੰਮਲ ਸਿਹਤਮੰਦੀ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰਦਾ ਹੈ ਪਰ ਸਾਡੇ ਵਿਚੋਂ ਬਹੁਤਿਆਂ ਲਈ ਸੁਡੌਲ ਸਰੀਰ ਹੋਣਾ ਹੀ ਕਾਫੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਮਨ ਦੀ ਤੰਦਰੁਸਤੀ ਬਾਰੇ ਅਸੀਂ ਭੁਲੇਖਿਆਂ ਵਿਚ ਹੀ ਜਿਉਦੇ ਹਾਂ। ਪਰ ਅਸਲੀ ਤੰਦਰੁਸਤੀ ਤਾਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੋਵਾਂ ਦੀ ਇਕਸਾਰਤਾ ਵਿਚ ਹੀ ਹੈ। ਜੇ ਸਰੀਰਕ ਤੇ ਮਾਨਸਿਕ ਤੌਰ ’ਤੇ ਤੰਦਰੁਸਤੀ ਭਾਲਦੇ ਹੋ ਤਾਂ ਇਸਦੇ ਲਈ ਪਹਿਲੀ ਸ਼ਰਤ ਇਹੀ ਹੈ ਕਿ ਤੁਹਾਡੇ ਅੰਦਰ ਇਸ ਵਾਸਤੇ ਚਿਣਗ ਹੋਵੇ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਅਗਲਾ ਕਦਮ ਮੈਦਾਨ ਤਕ ਪਹੁੰਚਣ ਦਾ ਹੈ। ਇਕ ਵਾਰ ਮੈਦਾਨ ’ਚ ਪਹੁੰਚ ਗਏ ਤਾਂ ਫਿਰ ਅੱਗੋਂ ਰਸਤੇ ਆਪਣੇ-ਆਪ ਨਿਕਲਦੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਸੈਰ, ਯੋਗਾ, ਧਿਆਨ, ਸਵੀਮਿੰਗ, ਕਿਸੇ ਖੇਡ ਨਾਲ ਪਿਆਰ ਹੋਣ ਨਾਲ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਜਿਉਣ ਦੇ ਮਾਇਨੇ ਬਦਲ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਖੁਦ ਦੇ ਮੁਕੰਮਲ ਹੋਣ ਦਾ ਅਹਿਸਾਸ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਨੇੜੇ ਨਹੀਂ ਭਟਕਦੀਆਂ। ਦੋਸਤੀ ਦਾ ਘੇਰਾ ਵਿਸ਼ਾਲ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਤੁਹਾਡੀ ਰੂਹ ਤੋਂ ਦੂਸਰੇ ਸ਼ਰਸਾਰ ਹੋਏ ਬਿਨਾਂ ਨਹੀਂ ਰਹਿੰਦੇ।
ਅਸਲ ’ਚ ਤਨ ਤਾਂ ਹੀ ਤੰਦਰੁਸਤ ਰਹਿ ਸਕਦਾ ਹੈ ਜੇ ਮਨ ਤੰਦਰੁਸਤ ਹੈ। ਮਨ ਵੀ ਤੰਦਰੁਸਤ ਤਾਂ ਹੀ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ ਜੇ ਤਨ ਤੰਦਰੁਸਤ ਹੈ। ਇਸੇ ਕਰਕੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਇਕਰੂਪਤਾ ਤੇ ਇਕਸਾਰਤਾ ਦੀ ਗੱਲ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਹਾਸਲ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਤੁਹਾਨੂੰ ਖੁਦ ਬਾਰੇ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਦੱਸਣ ਦੀ ਲੋੜ ਨਹੀਂ ਪੈਂਦੀ, ਤੁਹਾਡੀ ਦੇਹ ਭਾਸ਼ਾ ਹੀ ਸਾਰਾ ਕੁਝ ਬਿਆਨ ਕਰ ਦਿੰਦੀ ਹੈ। ਹਾਂ...ਬੁੱਧ, ਨਾਨਕ ਜਾਂ ਬੁੱਲ੍ਹਾ ਹੋਣਾ ਬਹੁਤ ਉੱਪਰ ਵਾਲੀ ਗੱਲ ਹੈ। ਉੱਥੇ ਤਕ ਪਹੁੰਚਣ ਲਈ ਕਈ ਜਨਮ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ। ਜੇ ਬੁੱਧ ‘ਮਾਈਂਡ ਲੈੱਸ’ ਹੋਣ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰਦੇ ਹਨ ਤਾਂ ‘ਬੁੱਲ੍ਹਾ ਕੀ ਜਾਣਾ ਮੈਂ ਕੌਣ’ ਨਾਲ ਬੁੱਲ੍ਹਾ ਉਸ ਅਵਸਥਾ ਨੂੰ ਬਿਆਨ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਸਭ ’ਚ ਸਭ ਤੋਂ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਇਹੀ ਹੈ ਕਿ ਅਸੀਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਮਹਾਪੁਰਸ਼ਾਂ ਤੋਂ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਜਿਉਣ ਦੀ ਸੇਧ ਲੈਂਦੇ ਹੋਏ ਤਨ ਤੇ ਮਨ ਦੀ ਸਿਹਤਮੰਦੀ ਨੂੰ ਮੁਖਾਤਬ ਹੋਈਏ ਅਤੇ ਆਪਣਾ ਆਵਾਗਮਨ ਸਫਲ ਕਰੀਏ। ...ਤਾਂ ਫਿਰ ਤੁਹਾਡਾ ਕੀ ਵਿਚਾਰ ਹੈ, ਅੱਜ ਤੋਂ ਹੀ ਮੈਦਾਨ ਜਾਂ ਪਾਰਕ ਵਿਚ ਜਾਣ ਬਾਰੇ?
ਅਸੀਂ ਪ੍ਰਮਾਤਮਾ ਦਾ ਭਾਣਾ ਮੰਨ ਕੇ ਚੱਲਣ ਵਾਲੇ ਲੋਕ ਹਾਂ ਪਰ ਪ੍ਰਮਾਤਮਾ ਵੱਲੋਂ ਦਿੱਤੀ ਇਹ ਅਨਮੋਲ ਦੇਹ ਰੂਪੀ ਬਖਸ਼ਿਸ਼ ਦੀ ਕਦਰ ਨਹੀਂ ਕਰਦੇ। ਸਾਡਾ ਜਿਉਣ ਢੰਗ ਅਜਿਹਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿਚ ਅਸੀਂ ਮਰਨ ਤੋਂ ਬਹੁਤ ਡਰਦੇ ਹਾਂ। ਅਸੀਂ ਸੁਚੇਤ ਨਹੀਂ ਹਾਂ, ਨਾ ਸਮਾਜ ਬਾਰੇ, ਨਾ ਪਰਿਵਾਰ ਬਾਰੇ, ਨਾ ਖੁਦ ਬਾਰੇ ਅਤੇ ਨਾ ਹੀ ਸਿਹਤ ਬਾਰੇ। ਮਹਾਤਮਾ ਬੁੱਧ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਬਾਬਾ ਫਰੀਦ ਤੇ ਫਿਰ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਤੇ ਭਗਤ ਕਬੀਰ ਜੀ ਸਿਹਤਮੰਦੀ ਤੇ ਸਮਾਜਿਕ ਸਿਹਤ ਦੇ ਸੰਕਲਪ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰਦੇ ਰਹੇ ਪਰ ਅਸੀਂ ਅੱਜ ਵੀ ਇਸ ਪਾਸਿਓਂ ਅਵੇਸਲੇ ਹਾਂ।
ਅੱਜ ਪੂਰਾ ਆਧੁਨਿਕ ਸਿਹਤ ਵਿਗਿਆਨ ਵੀ ਮੁਕੰਮਲ ਸਿਹਤਮੰਦੀ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰਦਾ ਹੈ ਪਰ ਸਾਡੇ ਵਿਚੋਂ ਬਹੁਤਿਆਂ ਲਈ ਸੁਡੌਲ ਸਰੀਰ ਹੋਣਾ ਹੀ ਕਾਫੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਮਨ ਦੀ ਤੰਦਰੁਸਤੀ ਬਾਰੇ ਅਸੀਂ ਭੁਲੇਖਿਆਂ ਵਿਚ ਹੀ ਜਿਉਦੇ ਹਾਂ। ਪਰ ਅਸਲੀ ਤੰਦਰੁਸਤੀ ਤਾਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੋਵਾਂ ਦੀ ਇਕਸਾਰਤਾ ਵਿਚ ਹੀ ਹੈ। ਜੇ ਸਰੀਰਕ ਤੇ ਮਾਨਸਿਕ ਤੌਰ ’ਤੇ ਤੰਦਰੁਸਤੀ ਭਾਲਦੇ ਹੋ ਤਾਂ ਇਸਦੇ ਲਈ ਪਹਿਲੀ ਸ਼ਰਤ ਇਹੀ ਹੈ ਕਿ ਤੁਹਾਡੇ ਅੰਦਰ ਇਸ ਵਾਸਤੇ ਚਿਣਗ ਹੋਵੇ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਅਗਲਾ ਕਦਮ ਮੈਦਾਨ ਤਕ ਪਹੁੰਚਣ ਦਾ ਹੈ। ਇਕ ਵਾਰ ਮੈਦਾਨ ’ਚ ਪਹੁੰਚ ਗਏ ਤਾਂ ਫਿਰ ਅੱਗੋਂ ਰਸਤੇ ਆਪਣੇ-ਆਪ ਨਿਕਲਦੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਸੈਰ, ਯੋਗਾ, ਧਿਆਨ, ਸਵੀਮਿੰਗ, ਕਿਸੇ ਖੇਡ ਨਾਲ ਪਿਆਰ ਹੋਣ ਨਾਲ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਜਿਉਣ ਦੇ ਮਾਇਨੇ ਬਦਲ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਖੁਦ ਦੇ ਮੁਕੰਮਲ ਹੋਣ ਦਾ ਅਹਿਸਾਸ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਨੇੜੇ ਨਹੀਂ ਭਟਕਦੀਆਂ। ਦੋਸਤੀ ਦਾ ਘੇਰਾ ਵਿਸ਼ਾਲ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਤੁਹਾਡੀ ਰੂਹ ਤੋਂ ਦੂਸਰੇ ਸ਼ਰਸਾਰ ਹੋਏ ਬਿਨਾਂ ਨਹੀਂ ਰਹਿੰਦੇ।
ਅਸਲ ’ਚ ਤਨ ਤਾਂ ਹੀ ਤੰਦਰੁਸਤ ਰਹਿ ਸਕਦਾ ਹੈ ਜੇ ਮਨ ਤੰਦਰੁਸਤ ਹੈ। ਮਨ ਵੀ ਤੰਦਰੁਸਤ ਤਾਂ ਹੀ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ ਜੇ ਤਨ ਤੰਦਰੁਸਤ ਹੈ। ਇਸੇ ਕਰਕੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਇਕਰੂਪਤਾ ਤੇ ਇਕਸਾਰਤਾ ਦੀ ਗੱਲ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਹਾਸਲ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਤੁਹਾਨੂੰ ਖੁਦ ਬਾਰੇ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਦੱਸਣ ਦੀ ਲੋੜ ਨਹੀਂ ਪੈਂਦੀ, ਤੁਹਾਡੀ ਦੇਹ ਭਾਸ਼ਾ ਹੀ ਸਾਰਾ ਕੁਝ ਬਿਆਨ ਕਰ ਦਿੰਦੀ ਹੈ। ਹਾਂ...ਬੁੱਧ, ਨਾਨਕ ਜਾਂ ਬੁੱਲ੍ਹਾ ਹੋਣਾ ਬਹੁਤ ਉੱਪਰ ਵਾਲੀ ਗੱਲ ਹੈ। ਉੱਥੇ ਤਕ ਪਹੁੰਚਣ ਲਈ ਕਈ ਜਨਮ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ। ਜੇ ਬੁੱਧ ‘ਮਾਈਂਡ ਲੈੱਸ’ ਹੋਣ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰਦੇ ਹਨ ਤਾਂ ‘ਬੁੱਲ੍ਹਾ ਕੀ ਜਾਣਾ ਮੈਂ ਕੌਣ’ ਨਾਲ ਬੁੱਲ੍ਹਾ ਉਸ ਅਵਸਥਾ ਨੂੰ ਬਿਆਨ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਸਭ ’ਚ ਸਭ ਤੋਂ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਇਹੀ ਹੈ ਕਿ ਅਸੀਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਮਹਾਪੁਰਸ਼ਾਂ ਤੋਂ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਜਿਉਣ ਦੀ ਸੇਧ ਲੈਂਦੇ ਹੋਏ ਤਨ ਤੇ ਮਨ ਦੀ ਸਿਹਤਮੰਦੀ ਨੂੰ ਮੁਖਾਤਬ ਹੋਈਏ ਅਤੇ ਆਪਣਾ ਆਵਾਗਮਨ ਸਫਲ ਕਰੀਏ। ...ਤਾਂ ਫਿਰ ਤੁਹਾਡਾ ਕੀ ਵਿਚਾਰ ਹੈ, ਅੱਜ ਤੋਂ ਹੀ ਮੈਦਾਨ ਜਾਂ ਪਾਰਕ ਵਿਚ ਜਾਣ ਬਾਰੇ?
Comments
Neha
Good One
Kuljinder Singh
Bahut Vadhia Likhea hai
Harnek Singh
changa hai
Sham Lal
tandrusti bare hor vi likhde raho
BHOLA SINGH SIDHU
VERY GOOD
pushpinder singh
writer da contact no. vi deya karo
Harjinder Kaur
Changa lekh hai...
harbhajan singh
Nice
ਹੈਲਥ ਲਾਈਨ
- ਕੋਰੋਨਾਵਾਇਰਸ ਬਾਰੇ ਜਾਣੋ: ਉਪਜ ਬਣਤਰ ਅਤੇ ਵਿਕਾਸ - ਸ਼ੁੱਭਕਰਮਦੀਪ ਸਿੰਘ
- ਕੋਰੋਨਾ ਵਾਇਰਸ, ਇਕੱਲਾਪਣ ਅਤੇ ਮਾਨਸਿਕ ਰੋਗ : ਕਾਰਣ ਅਤੇ ਨਿਵਾਰਣ
- ਕਰੋਨਾਵਾਇਰਸ:ਡਰਨ ਦੀ ਥਾਂ ਸੁਚੇਤ ਹੋਣ ਦੀ ਲੋੜ -ਡਾ. ਸ਼ਿਆਮ ਸੁੰਦਰ ਦੀਪਤੀ
- ਮਲੇਰੀਆ ਤੋਂ ਬਚਾਓ ਲਈ ਹੋਈਏ ਜਾਗਰੂਕ -ਗੋਬਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ‘ਬਰੜ੍ਹਵਾਲ’
- ਪੰਜਾਬੀ ਪੱਤਰਕਾਰੀ ਦਾ ਬਾਲ ਜਰਨੈਲ ਸੀ ਸਰਾਭਾ - ਰਣਦੀਪ ਸੰਗਤਪੁਰਾ
- ਏਡਜ਼ ਤੋਂ ਜਾਗਰੂਕਤਾ ਹੀ ਬਚਾਅ ਦੀ ਕੁੰਜੀ ਹੈ - ਗੋਬਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਢੀਂਡਸਾ
- ਸੀ-ਸੈਕਸ਼ਨ ਭਾਵ ਸਿਜੇਰੀਅਨ ਜਣੇਪਾ - ਗੋਬਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਢੀਂਡਸਾ
- ਕਲਮ ਦੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਦੇ ਹੱਕ ਲਈ ਆਵਾਜ਼ ਉਠਾਓ -ਜਸਪਾਲ ਜੱਸੀ
- ਕੀ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਦੇ ਸ਼ੋਸ਼ਣ ਨਾਲ ਹੀ ਆਰਥਿਕ ਸਥਿਤੀ ਮਜ਼ਬੂਤ ਹੋਵੇਗੀ ? - ਜਗਸੀਰ ਸਿੰਘ ਟਿੱਬਾ
- ਕਈ ਮਾਨਸਿਕ ਵਿਕਾਰਾਂ ਦਾ ਸੁਮੇਲ ਹੈ : ਐਂਗਜ਼ਾਈਟੀ
- ਚੱਲ ਪਰਤ ਚਲੀਏ -ਡਾ. ਅਮਰਜੀਤ ਟਾਂਡਾ
- ਕਦੇ ਵਿਸਾਖੀ - ਗੁਰਪ੍ਰੀਤ ਸਿੰਘ ਰੰਗੀਲਪੁਰ
- ਦੁਨੀਆਂ ਦਾ ਹਰ ਚੌਥਾ ਸ਼ੂਗਰ ਪੀੜਤ ਭਾਰਤੀ
- ਸਵਾਈਨ ਫਲੂ ਦਾ ਖ਼ਤਰਾ - ਗੁਰਤੇਜ ਸਿੱਧੂ
- ਕੈਂਸਰ ਤੋਂ ਬਚਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ… -ਵਿਕਰਮ ਸਿੰਘ
- ਸਿਹਤ ਵਿਭਾਗ ਦੀ ਨਵੀਂ ਯੋਜਨਾ: ਜਨਮ ਸਾਥੀ ਯੋਜਨਾ
- ਸ਼ਹੀਦ ਕਿਰਨਜੀਤ ਕੌਰ ਮਹਿਲਕਲਾਂ ਦੀ ਮਨਾਈ 18ਵੀਂ ਬਰਸੀ
- ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਹਿਤ ਸਭਾ ਮਾਹਿਲਪੁਰ ਵੱਲੋਂ ਸ਼ਾਇਰ ਬੀਬੀ ਬਲਵੰਤ ਗੁਰਦਾਸਪੁਰੀ ਦਾ ਸਨਮਾਨ
- ਥੈਲਾਸੀਮੀਆ: ਜਾਗਰੂਕਤਾ ਹੀ ਬਚਾਅ ਹੈ –ਹਰਜੀਤ ਸਿੰਘ
- ਬਲਬੀਰ ਸਿੰਘ ਦੀ ਜੀਵਨੀ ‘ਗੋਲਡਨ ਗੋਲ’ ਪੜ੍ਹਦਿਆਂ
- ਨਿਊ ਯਾਰਕ ਟਾਈਮਜ਼ ਦਾ 6 ਫਰਵਰੀ 2015 ਦਾ ਸੰਪਾਦਕੀ: ‘‘ਮੋਦੀ ਦੀ ਖ਼ਤਰਨਾਕ ਖ਼ਾਮੋਸ਼ੀ’’
- ਸਵਾਇਨ ਫਲੂ ਦੀ ਪਛਾਣ ਅਤੇ ਬਚਾਓ
- ਕੁੜੀਆਂ ਤੇ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਦੇ ਬਿਨ - ਮਲਕੀਤ ਸਿੰਘ ਸੰਧੂ
- ਸਿਹਤ ਵਿਭਾਗ ਦੀਆਂ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਸਿਹਤ ਯੋਜਨਾਵਾਂ-ਵਿਕਰਮ ਸਿੰਘ ਸੰਗਰੂਰ
- ਏਡਜ਼: ਸਿਰਫ਼ ਜਾਗਰੂਕਤਾ ਹੀ ਇਲਾਜ -ਵਿਕਰਮ ਸਿੰਘ
- ਸ਼ੂਗਰ: ਜਾਗਰੂਕਤਾ ਹੀ ਇਲਾਜ -ਵਿਕਰਮ ਸਿੰਘ ਸੰਗਰੂਰ
- ਕੰਢੀ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਲਈ ਖੁਸ਼ਹਾਲੀ ਹੋਈ ਦੁੱਖਾਂ ’ਚ ਤਬਦੀਲ
- ਤਿੰਨ ਰੋਜ਼ਾ ਵਿੱਦਿਅਕ ਵਰਕਸ਼ਾਪ ਸਫਲਤਾਪੂਰਵਕ ਸਪੰਨ
- ਭਾਰਤ ਤੇ ਚੀਨ ਦਰਮਿਆਨ ਨਿੱਘੇ ਸਬੰਧ ਦੋਹਾਂ ਮੁਲਕਾਂ ਲਈ ਲਾਭਕਾਰੀ - ਸੀਤਾਰਾਮ ਯੇਚੁਰੀ
- ਅੱਖਾਂ ਦਾਨ, ਮਹਾਨ ਦਾਨ -ਵਿਕਰਮ ਸਿੰਘ ਸੰਗਰੂਰ
- ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਹੁੰਦੈ ਮਾਂ ਦਾ ਦੁੱਧ –ਵਿਕਰਮ ਸਿੰਘ
- ਤਨ ਮਨ ਰਹੇ ਤੰਦਰੁਸਤ -ਪਵਨ ਉੱਪਲ
- ਚਮੜੀ ਦੀ ਦੇਖਭਾਲ -ਡਾ. ਰਜਤ ਛਾਬੜਾ
- ਰਾਤ ਦੇ ਖਾਣੇ ਮਗਰੋਂ ਬੁਰਸ਼-ਡਾ. ਸ਼ਿਵ ਕੁਮਾਰ ਸਰੀਨ
- ਲਾਇਲਾਜ ਨਹੀਂ ਮਿਰਗੀ -ਡਾ. ਸੁਮੇਸ਼ ਹਾਂਡਾ
- ਵਾਲ ਰੰਗਣ ਦਾ ਖਤਰਾ -ਡਾ. ਪ੍ਰਮੋਦ
- ਹੈਪਾਟਾਈਟਸ ਦੀ ਜਾਣ-ਪਛਾਣ, ਬਚਾਅ ਸਕਦੀ ਹੈ ਪ੍ਰਾਣ -ਵਿਕਰਮ ਸਿੰਘ ਸੰਗਰੂਰ
- ਅੱਖਾਂ ਦੀ ਦੇਖਭਾਲ -ਡਾ. ਜਤਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਗੁੰਬਰ
- ਮਨ ਨਾਲ ਬੇਰੁਖੀ -ਡਾ. ਟੀਐਲ ਚੋਪੜਾ
- ਔਲਾਦ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਦੇ ਰਾਹ ’ਚ ਅੜਿੱਕਾ -ਡਾ. ਲਖਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ
- ਕੁਦਰਤੀ ਨਿਯਮਾਂ ਉਪਰ ਆਧਾਰਿਤ ਇਲਾਜ ਪ੍ਰਣਾਲੀ - ਡਾ. ਜਗਮੇਲ ਸਿੰਘ ਭਾਠੂਆਂ
- ਤੰਦਰੁਸਤੀ ਲਈ ਯੋਗ -ਸੁਰਜੀਤ ਸਿੰਘ
- ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਮਿਆਂ ’ਚ ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਦੀ ਸਿਹਤ -ਡਾ. ਧਰਮਵੀਰ ਗਾਂਧੀ
- ਸਿਰਦਰਦ ਹੋ ਸਕਦਾ ਬ੍ਰੇਨ ਟਿਊਮਰ ਦਾ ਲੱਛਣ -ਡਾ. ਨਵੀਨ ਚਿਤਕਾਰਾ
- ਲੜਕੀਆਂ ਅਤੇ ਗੋਰੇਪਨ ਦੀਆਂ ਕਰੀਮਾਂ -ਡਾ. ਰਿਤੂ ਦੀਪਤੀ
- ਕੰਗਾਰੂ ਕੇਅਰ: ਨਵਜਾਤਾਂ ਲਈ ਵਰਦਾਨ -ਡਾ. ਗੁਰਦੇਵ ਚੌਧਰੀ
- ਬਾਰਡਰ ਲਾਈਨ ਪਰਸਨੈਲਿਟੀ ਡਿਸਆਰਡਰ -ਡਾ. ਗੁਲਬਹਾਰ ਸਿੰਘ ਸਿੱਧੂ
- ਜੋੜਾਂ ਦੇ ਦਰਦ ਯੂਰਿਕ ਐਸਿਡ 'ਤੇ ਰੱਖੋ ਨਜ਼ਰ -ਡਾ. ਦਿਲਬੰਸ ਸਿੰਘ ਪੰਧੇਰ
- ਯੂਰੀਨਰੀ ਬਲੈਡਰ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਤੋਂ ਕਰੋ ਬਚਾਅ -ਡਾ. ਰਘੁਵਿੰਦਰ
- ਸਿਹਤ ਨਾਲ ਸਮਝੌਤਾ ਕਦੀ ਨਹੀਂ -ਡਾ. ਰਾਜਪ੍ਰੀਤ ਸਿੰਘ
- ਕੰਜਕਟੀਵਾਈਟਿਸ ਤੋਂ ਰਹੋ ਸਾਵਧਾਨ -ਡਾ. ਨਵਨੀਤ ਗਰਗ
- ਡਿਪਰੈਸ਼ਨ ਤੋਂ ਡਰੋ ਨਹੀਂ -ਡਾ. ਨਵੀਨ ਚਿਤਕਾਰਾ
- ਦਿਲ ਦੀ ਤੰਦਰੁਸਤੀ -ਡਾ. ਕਪਿਲ ਗੁਪਤਾ
- ਡਾਇਬਟੀਜ਼: ਸਿਹਤਮੰਦ ਕਿਵੇਂ ਰਹੀਏ -ਡਾ. ਐਸ ਪੀ ਐਸ ਗਰੋਵਰ
- ਸਾਇਨਸ ਦੇ ਵਾਰ ਕਰੋ ਬੇਕਾਰ -ਡਾ. ਸੰਜੀਵ ਸ਼ਰਮਾ
- ਸਰਵਾਈਕਲ : ਕਿਵੇਂ ਬਚੀਏ -ਡਾ. ਅਨਮੋਲ ਗੁਲਾਟੀ
- ਕੰਪਿਊਟਰ ਤੇ ਯੋਗਾ -ਸੁਰਜੀਤ ਸਿੰਘ
- ਪੇਟ ਦੀ ਇਨਫੈਕਸ਼ਨ -ਡਾ. ਅਮਿਤ ਸਿੰਗਲ
- ਨੀਮ-ਹਕੀਮ ਦੇ ਚੱਕਰ 'ਚ ਫਸ ਰਹੇ ਨੌਜਵਾਨ -ਡਾ. ਸ਼ਿਆਮ ਸੁੰਦਰ ਦੀਪਤੀ
- ਦੰਦ ਰਹਿਣ ਚਮਕਦੇ -ਡਾ. ਸਿੰਮੀ ਖਨੇਜਾ
- ਜਦ ਸਾਲ 40ਵਾਂ ਚੜ੍ਹਦਾ ਹੈ -ਡਾ. ਸੰਦੀਪ ਜੁਨੇਜਾ
- ਸੀ.ਓ.ਪੀ.ਡੀ. 'ਚ ਰੱਖੋ ਸਾਵਧਾਨੀਆਂ -ਡਾ. ਐੱਚ.ਜੇ. ਸਿੰਘ
- ਅੱਲ੍ਹੜ ਉਮਰ 'ਚ ਕਿਲ ਮੁਹਾਸੇ -ਡਾ. ਰਜਤ ਛਾਬੜਾ
- ਟੀ.ਬੀ. ਪ੍ਰਤੀ ਸੁਚੇਤ ਹੋਣ ਦੀ ਲੋੜ -ਡਾ. ਅਜੇ ਯਾਦਵ
- ਪ੍ਰੋਸਟੇਟ ਕੈਂਸਰ -ਡਾ. ਰਾਜੇਸ਼ ਅਗਰਵਾਲ
- ਸਿਹਤ ਦਾ ਦੁਸ਼ਮਣ ਗ਼ੁੱਸਾ -ਡਾ. ਸੁਮੇਸ਼ ਹਾਂਡਾ
- ਹਾਰਟ ਅਟੈਕ ਤੋਂ ਕਿਵੇਂ ਬਚੀਏ?
- ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਦੀ ਪੋਲ ਖੋਲਦੀ ਬਾਇਓਪਸੀ -ਡਾ. ਲਖਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ
- ...ਜੇ ਹੋਵੇ ਟੈਨਸ਼ਨ -ਡਾ. ਸੰਦੀਪ ਗੋਇਲ
- ਯੋਗ ਨਾਲ ਪਾਓ ਦਹਿਸ਼ਤ ਤੋਂ ਮੁਕਤੀ -ਸੁਰਜੀਤ ਸਿੰਘ
- ਬਣੋ ਬਿਹਤਰ ਮਾਪੇ -ਡਾ. ਗੁਰਦੇਵ ਚੌਧਰੀ
- ਸਿਹਤ ਸੇਵਾਵਾਂ ਅਤੇ ਸਰਕਾਰ -ਡਾ. ਸ਼ਿਆਮ ਸੁੰਦਰ ਦੀਪਤੀ
- ਸਿਜ਼ੇਰੀਅਨ: ਕਿੱਥੇ ਖੜੇ ਅਸੀਂ -ਡਾ. ਸੋਨੀਆ ਕੰਬੋਜ
- ਗਰਭ ਅਵਸਥਾ ਤੇ ਕਿਡਨੀ ਰੋਗ -ਡਾ. ਸੋਨੀਆ ਕੰਬੋਜ
Kusum
Very Good Article