Tue, 28 January 2020
Your Visitor Number :-   2277279
SuhisaverSuhisaver Suhisaver
ਕਾਰਟੂਨਿਸਟ ਸੁਧੀਰ ਧਰ ਦਾ ਦਿਹਾਂਤ               ਜਥੇਦਾਰ ਅਵਤਾਰ ਸਿੰਘ ਮੱਕੜ ਨਹੀਂ ਰਹੇ              

ਪੰਜਾਬ ਦਾ ਸਾਂਝਾ ਸਭਿਆਚਾਰਕ ਤਿਉਹਾਰ ਲੋਹੜੀ -ਡਾ. ਕਰਮਜੀਤ ਸਿੰਘ
Posted on:- 13-01-2020

suhisaver

ਲੋਹੜੀ ਪੰਜਾਬ ਦਾ ਮੌਸਮ ਨਾਲ ਜੁੜਿਆ ਅਜਿਹਾ ਤਿਉਹਾਰ ਹੈ ਜਿਸ ਦੀਆਂ ਆਪਣੀਆਂ ਮੌਲਿਕ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾਵਾਂ ਹਨ। ਜਿਵੇਂ ਇਹ ਤਿਉਹਾਰ ਪੋਹ ਦੀ ਆਖ਼ਰੀ ਰਾਤ ਨੂੰ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਜਦ ਕਿ ਭਾਰਤ ਦੇ ਦੂਜੇ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿਚ ਅਗਲੇ ਦਿਨ ‘ਸੰਕ੍ਰਾਂਤੀ‘ ਮਨਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਪੰਜਾਬੀ ਪੋਹ ਦੀ ਆਖ਼ਰੀ ਰਾਤ ਨੂੰ ਮਾਘ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਦਿਨ ਨਾਲ ਮਿਲਾਉਂਦੇ ਹਨ। ‘ਪੋਹ ਰਿੱਧੀ ਮਾਘ ਖਾਧੀ‘ ਦਾ ਇਹੀ ਸੰਕਲਪ ਹੈ। ਪੰਜਾਬੀ ਇਸ ਤਿਉਹਾਰ ਉੱਪਰ ਅੱਗ ਬਾਲਦੇ ਹਨ। ਸੰਕ੍ਰਾਂਤੀ ਉੱਪਰ ਅਜਿਹਾ ਕੁਝ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ, ਸਿਰਫ਼ ਦਰਿਆਵਾਂ, ਸਰੋਵਰਾਂ ਵਿਚ ਇਸ਼ਨਾਨ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਲੋਹੜੀ ਵਿਚ ਤਿਲਾਂ ਅਤੇ ਤਿਲ਼ਾਂ ਦੀਆਂ ਰਿਉੜੀਆਂ ਦੀ ਆਹੂਤੀ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਲੋਹੜੀ ਉੱਪਰ ਅਜਿਹਾ ਸ਼ਗਨ ਹੋਰ ਕਿਧਰੇ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾਵਾਂ ਤੋਂ ਨਵੇਂ ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਵੀ ਉੱਭਰਦੇ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਉੱਤਰ ਇਹ ਮੰਨ ਕੇ ਹੀ ਲੱਭੇ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ ਕਿ ਲੋਹੜੀ ਦੇ ਤਿਉਹਾਰ ਦੀ ਆਪਣੀ ਵੱਖਰੀ ਪਹਿਚਾਣ ਹੈ। ਪਰੰਤੂ ਪੰਜਾਬੀ ਦੇ ਵਿਦਵਾਨ ਇਸ ਪਾਸੇ ਬਹੁਤਾ ਧਿਆਨ ਨਹੀਂ ਦਿੰਦੇ। ਕੁਝ ਵਿਦਵਾਨਾਂ ਦੇ ਵਿਚਾਰਾਂ ਦਾ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣ ਕਰਕੇ ਇਹ ਗੱਲ ਹੋਰ ਵਧੇਰੇ ਸਪੱਸ਼ਟ ਹੋ ਜਾਵੇਗੀ।

  ਡਾ.ਵਣਜਾਰਾ ਬੇਦੀ ਨੇ ਲੋਹੜੀ ਸੰਬੰਧੀ ਵਿਚਾਰ ਕਰਦਿਆਂ ਕੁਝ ਨੁਕਤੇ ਸਾਹਮਣੇ ਲਿਆਂਦੇ ਹਨ। ਪਹਿਲਾ ਇਹ ਕਿ ਲੋਹੜੀ ਮੰਗਣਾ ‘ਖ਼ੈਰ ਨਹੀਂ ਲਾਗ ਹੈ‘ ਕਿਉਂਕਿ ਇਸ ਦਿਨ ਲੋਹੜੀ ਮੰਗਣ ਆਏ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਘਰੋਂ ਖਾਲੀ ਮੋੜਨਾ ਬਦਸ਼ਗਨੀ ਮੰਨੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਉਂ ਲਾਗ ਦੀ ਥਾਂ ਸ਼ਗਨ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਜਾਂ ਵਧਾਈ ਹੀ ਕਹਿਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਮੁੰਡੇ ਕੁੜੀਆਂ ਲੋਹੜੀ ਦੇ ਬਾਲਣ ਦੇ ਨਾਲ ਨਾਲ ਲੈਂਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਨੋਟ ਕਰਨਾ ਬੜਾ ਮਨੋਰੰਜਕ ਹੋਵੇਗਾ ਕਿ ਵਿਸ਼ਵ ਭਰ ਵਿਚ ਅਗਨੀ-ਪੂਜਾ ਦੇ ਤਿਉਹਾਰਾਂ ‘ਤੇ ਬੱਚੇ ਹੀ ਬਾਲਣ ਇਕੱਤਰ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਕਈ ਥਾਈਂ ਉਹ ਗੱਡਿਆਂ ਜਾਂ ਰੇੜ੍ਹੀਆਂ ਉੱਪਰ ਬਾਲਣ ਲੈ ਕੇ ਆਉਂਦੇ ਹਨ।

ਅੱਗੇ ਪੜੋ

ਆਦਰਸ਼ ਸਮਾਜ ਦਾ ਮੂਲ ਮੰਤਰ -ਗੋਬਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ‘ਬਰੜ੍ਹਵਾਲ’
Posted on:- 03-01-2020

suhisaver

ਸਾਡੇ ਮੌਜੂਦਾ ਸਮਾਜ ਨੂੰ ਫਰੋਲਿਆ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਅਨੇਕਾਂ ਹੀ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਸਾਡੇ ਸਾਹਮਣੇ ਮੂੰਹ ਅੱਡ ਕੇ ਖਲੋਈਆਂ ਮਿਲਣਗੀਆਂ ਤੇ ਅਸੀਂ ਉਹਨਾਂ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਲਈ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰ ਸਿੱਧੇ ਤੌਰ ਤੇ ਦੂਜਿਆਂ ਅਤੇ ਵਿਵਸਥਾ ਨੂੰ ਦੇ ਛੱਡਾਂਗੇ, ਜੋ ਕਿ ਸਾਡੀ ਅੰਤਰਝਾਤ ਤੋਂ ਮੂੰਹ ਮੋੜਨਾ ਹੈ। ਇਹ ਸਾਡਾ ਸੁਭਾਅ ਬਣ ਚੁੱਕਾ ਹੈ ਕਿ ਮੈਂ ਸੱਚਾ ਬਾਕੀ ਸਭ ਝੂਠ ਜਦਕਿ ਅਸਲੀਅਤ ਇਸਤੋਂ ਵੱਖਰੀ ਹੈ ਤੇ ਜੇ ਇਹ ਕਹਿ ਲਿਆ ਜਾਵੇ ਕਿ ਸਾਡੇ ਸਮਾਜ ਵਿੱਚ ਹਰ ਬੰਦਾ ਸਮਾਜਿਕ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਦੀ ਪੰਡ ਲਈ ਬੈਠਾ ਹੈ ਤੇ ਦੋਸ਼ੀ ਦੂਜਿਆਂ ਨੂੰ ਸਮਝ ਰਿਹਾ ਹੈ ਤਾਂ ਇਹ ਕੋਈ ਅੱਤ ਕੱਥਨੀ ਨਹੀਂ।

ਇਹ ਦੋਗਲੀ ਫਿਤਰਤ ਹੈ ਕਿ ਜੇਕਰ ਮੱਖੀ ਚਾਹ ਵਿੱਚ ਡਿੱਗੇ ਤਾਂ ਬੰਦਾ ਚਾਹ ਸੁੱਟ ਦਿੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਜੇਕਰ ਮੱਖੀ ਦੇਸੀ ਘਿਉ ਵਿੱਚ ਡਿੱਗੇ ਤਾਂ ਘਿਉ ਨਹੀਂ ਸੁੱਟਦਾ ਸਗੋਂ ਮੱਖੀ ਕੱਢ ਕੇ ਸੁੱਟ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਪਾਣੀ ਹਮੇਸ਼ਾ ਨੀਵਾਣ ਵੱਲ ਨੂੰ ਹੀ ਆਉਂਦਾ ਹੈ, ਇਹ ਵਿਵਹਾਰ ਰੂਪੀ ਆਮ ਕਹੀ ਸੁਣੀ ਵਿੱਚ ਵੇਖਣ ਨੂੰ ਮਿਲ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਕਿਸੇ ਮਸਲੇ ਤੇ ਮਾੜੇ ਬੰਦੇ ਦੇ ਅਗਲਾ ਥੱਪੜ ਮਾਰਦਾ ਹੈ ਜਦਕਿ ਤਕੜੇ ਨੂੰ ਗਾਲ ਕੱਢ ਕੇ ਜਾਂ ਮੂੰਹ ਨੂੰ ਸੱਤੂ ਮਾਰ ਮਨ ਮਸੋਸ ਕਰਕੇ ਰਹਿ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਅੱਗੇ ਪੜੋ

ਜਵਾਨੀ ਜ਼ਿੰਦਾਬਾਦ - ਡਾ. ਨਿਸ਼ਾਨ ਸਿੰਘ ਰਾਠੌਰ
Posted on:- 16-12-2019

suhisaver

ਮਨੁੱਖੀ ਜੀਵਨ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਖੂਬਸੂਰਤ ਸਮਾਂ ਜਵਾਨੀ ਦਾ ਸਮਾਂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਜਵਾਨੀ 'ਚ ਬੰਦਾ ਖੂਬਸੂਰਤ ਦਿੱਸਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਖੂਬਸੂਰਤ ਦਿੱਸਣ ਦੀ ਇੱਛਾ ਵੀ ਰੱਖਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਗੱਲ 100 ਫ਼ੀਸਦੀ ਸੱਚ ਹੈ ਕਿ ਮਨੁੱਖ ਖੂਬਸੂਰਤ ਨਹੀਂ ਬਲਕਿ ਜਵਾਨੀ ਖੂਬਸੂਰਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਜਵਾਨੀ ਵੇਲੇ ਬਹੁਤ ਖੂਬਸੂਰਤ ਦਿੱਸਣ ਵਾਲਾ ਮਨੁੱਖ ਬੁਢਾਪੇ ਵਿਚ ਬਦਸੂਰਤ ਦਿੱਸਣ ਲੱਗਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਉਮਰ ਵਿਚ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਬੀਮਾਰੀਆਂ ਘੇਰਾ ਪਾ ਲੈਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਸ ਲਈ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਜਵਾਨੀ ਮਸਤਮੌਲਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਉਮਰ ਵਿਚ ਕੋਈ ਬੀਮਾਰੀ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ, ਕੋਈ ਫ਼ਿਕਰ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ।

ਪ੍ਰੋ. ਮੋਹਨ ਸਿੰਘ ਹੁਰਾਂ ਨੇ ਜਵਾਨੀ ਦੇ ਸੁਨਹਿਰੀ ਸਮੇਂ ਬਾਰੇ ਬਹੁਤ ਖੂਬਸੁਰਤ ਸ਼ਬਦਾਂ ਵਿਚ ਆਪਣੇ ਵਿਚਾਰ ਇਸ ਤਰਾਂ ਪੇਸ਼ ਕੀਤੇ ਹਨ;

“ਆਈ ਜਵਾਨੀ ਝੱਲ ਮਸਤਾਨੀ
ਨਹੀਂ ਲੁਕਾਇਆਂ ਲੁੱਕਦੀ,
ਗਿੱਠ ਗਿੱਠ ਪੈਰ ਜ਼ਮੀਨ ਤੋਂ ਉੱਚੇ
ਮੋਢਿਆਂ ਉੱਤੋਂ ਥੁੱਕਦੀ।” (ਪ੍ਰੋ. ਮੋਹਨ ਸਿੰਘ)
ਅਤੇ
“ਵਾਹ ਜਵਾਨੀ,  ਵਾਹ ਜਵਾਨੀ
ਤੇਰੇ ਜਿਹੀ ਨਾ ਹੋਣੀ,
ਅੱਖੋਂ ਅੰਨੀ, ਕੰਨੋਂ ਬੋਲੀ
ਫ਼ਿਰ ਸੋਹਣੀ ਦੀ ਸੋਹਣੀ।” (ਪ੍ਰੋ. ਮੋਹਨ ਸਿੰਘ)

ਅੱਗੇ ਪੜੋ

ਨਿਬੰਧ

ਆਬ ਪਬਲੀਕੇਸ਼ਨਜ਼ ਵੱਲੋਂ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਪੁਸਤਕਾਂ